گزارش سمینار بررسی علل بروز و شیوع پیدیة کودک همسری و همراه آن جلسه رونمایی از کتاب جدید نشر و پژوهش شیرازه به نام “طنین سکوت”در روز 21 مرداد و همزمان با”روز جهانی جوان” در سالن اندیشگاه کتابخانه ملی ایران برگزار شد. در ابتدای جلسه خانم جلالی نائینی دلایل و انگیزه خود را دربارة چاپ کتاب بیان نموده و متذکر شد که برخی آمار شگفت آورند: طبق آمارهای بین المللی 28 دختر در دقیقه زیر سن قانونی وارد قرارداد ازدواج می شوند. کودکانی که هیچگونه شناخت و آمادگی برای ازدواج ندارند بنا به تصمیم والدین و فشار سنت ها و قوانین مرسوم وارد این مقوله می شوند و شگفت آور تر بی تفاوتی جامعه و مسئولین نسبت به این فاجعه و آسیبهای آن است. وی در ادامه به همزمانی این جلسه با فعالیت مدنی ای اشاره کرد که با تنظیم بیانیه ای در پایان دادن به ازدواج کودکان طرح موضوع کرده که برای شروع جای امیدواری است و هدف اولیه هم ایجاد این نوع حساسیت هاست.

در ادامه آقای کامیل احمدی مردم شناس و نویسندة کتاب انگیزه های خود را برای نوشتن کتاب بیان نموده و اضافه کرد در زمان نوشتن کتاب قبلی تحت عنوان “بنام سنت” پرسش هایی برایش پیش آمده و کودکانی را بعنوان همسر یافته بود .در طی 400 مصاحبه در 7 استان ایران به این واقعیت پی برد که فقر اقتصادی و فرهنگی مهمترین دلیل برای این نوع ازدواج بوده است. احمدی متذکر شد آماری که ارائه داده رسمی اما کلی و دقیق نیست.زیرا تمامی ازدواج های از این دست ثبت نمی شود.وی سن قانونی برای ازدواج را بر طبق قوانین سازمان ملل 18 سال اعلام نمود.در پایان سخنرانی نیز به بیان راهکارهایی که در طول نوشتن کتاب و انجام مصاحبه های انجام شده دست یافته بود پرداخت.

سخنران بعدی خانم “مرضیه محبی” وکیل دادگستری مشهد و مدیر عامل کانون زنان حقوقدان سورا و قاضی سابق دادگستری شهر مشهد بود. وی پس از تبریک به آقای احمدی برای نوشتن کتاب “طنین سکوت”ورود قانون به مقولة سن ازدواج را سال 1313یعنی 83 سال پیش دانست که 15 سال برای دختران و 18 سال برای پسران تعیین شده بود.به گفتة وی این قانون تحت تاثیر فضای تعامل و گفتگو با غرب بود و متأثر از کشورهای غربی.در سال 1353 قانون حمایت خانواده سن ازدواج 18 سال برای دختران و20 سال برای پسران تعیین شد البته با استثنائاتی. اما همچنان راه برای ازدواج های ثبت نشده باز ماند.اما در سال 1361 بازگشت به پیش از سال 1313انجام شد. در سال 1381 مجلس ششم طرح سن 16 و 18 سال را به مجلس داد اما با مقاومت شورای نگهبان روبه رو شد و مجلس نیز با اصلاحات شورای نگهبان مخالفت کرد .پیشنهاد خانم محبی در نهایت به نمایندگان تصویب قوانین جدید در راستای بهبود قانون های قبلی بود.

پس از ایشان آقای الوندی دبیر مجمع کنوانسیون ملی کودک،دارای 20 سال سابقة فعالیت در حوزة کودک و مدیرسابق کانون اصلاح و تربیت تهران در مورد رعایت حقوق کودک و الزامات آن صحبت کرد و گفت باید از سراسری شدن این موضوع پیشگیری کرد ودر مناطقی که مشکل ازدواج کودک وجود دارد فعالیت کرد.از نظر وی مهمترین افراد درحل این معضل، معلمین و اعضای مدارس هستند و همچنین روحانیون ،شوراها،قضات و نیروی انتظامی هستند.
به گفته الوندی یکی از موارد تضییع حقوق کودکان ازدواج آنهاست. باید در قانون مصلحت کودک و تبیین مصلحت انجام پذیرد. بهره برداری از دوران کودکی، سیر بالندگی و رشد، حق نگهداری از کودک و حق حضور در میان همسالان از مواردی است که الوندی به عنوان حقوق کودکان مطرح نمود.

سخنران بعدی جلسه خانم دکتر شیرین احمدنیا جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و موسس و مدیر گروه ارتباطات سلامت و محیط زیست در انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی بود. وی گفت از هر سه دختر یک نفر در جهان قبل از رسیدن به آمارهای جهانی ازدواج می کنند. تدبیر حفاظت از دختران، بالارفتن سن آنها، بحث فروش دختران، وضعیت بد اقتصادی و فقر بحث های جنسیتی، جنگ ، فقر فرهنگی و عواملی از این دست از نشانه های ظهور پدیده کودک همسری است. وی گفت تنها مادر و همسر شدن نهایت آرزوی دختران نیست که در جامعه تبلیغ می شود. در این نوع ازدواج ها کاهش اعتماد به نفس و عرت نفس، وابستگی مالی به همسر،ا فزایش خشونت های خانوادگی دیده می شود و سهم زنان به عنوان نیروی انسانی و علمی کشور کم شده و محرومیت دختران از ادامه تحصیل و دستیابی به پایگاههای اجتماعی از سرمایه های اجتماعی می کاهد.

دیگر سخنران این سمینار خانم دکتر سمیه طهماسبی، فقیهه و استاد دانشگاه، و دبیر کل زنان پژوهشگر علوم اسلامی بود و ازدواج کودکان را از منظر فقهی مورد بررسی قرار داد. وی گفت یکی از نهادهای مهم تاثیرگذار در جامعه، نهاد دین است. فقهایی که اجازه این نوع ازدواج را داده اند، نگاه توصیه ای نداشتند بلکه نگاهی معمولا حمایتی،حفظ امنیت ،حفظ اقتصاد و فراهم شدن زمینه رفاه برای کودک داشته اند. به گفته وی فقه، فهمی از دین است نه عین دین. خانم طهماسبی برای بیان بهتر مسئله حضار را به خواندن مقاله آقای محسن رهامی در مجموعه مقالات حقوق دانشگاه تهران ارجاع داده و گفت موضوع ازدواج کودکان و بلوغ را از دیدگاه فقهی و حقوقی در این مقاله بررسی کرده و اجماع فقها را اجماع مناسبی قرار نمی دهد که سن ازدواج را تعیین کنند.

آخرین سخنران جلسه خانم دکتر حوریه شمشیری میلانی متخصص زنان و زایمان بود که در زمینه ازدواج کودکان و مشکلات ناشی از آن فعالیت هایی داشتند. رویکرد وی گفتگوی علمی و محور صحبتها سلامت بود. وی گفت مرگ و میر مادران زیر 18 سال ،4تا 5 برابر بیشتر از مادران با سن بالاتر است. دکتر شمشیری سه دوره از زندگی را مهمترین دوران دانست:دوران جنینی،دوره تولد تا یک سالگی و دوره نوجوانی.
ازدواج در نوجوانی باعث عدم رشد فیزیکی شده و با حاملگی این رشد دچار آسیب می شود. وی گفت باید به نوجوان فرصت بلوغ عاطفی دهیم تا تکامل یافته و بتواند بعنوان انسان وظایفش را انجام دهد. نوجوان باید مهارتهای زندگی را در این دوره مهم از حیات بیاموزد و رفتارهای سلامت داشته باشد. وی یکی از نشانه های بلوغ در هر دو جنس را تمایل به جنس مخالف دانست و عقیده داشت با ازدواج زود هنگام این حس و تنایل به تعویق افتاده و در زمان دیگری بروز خواهد کرد.
در انتهای نشست جلسه پرسش و پاسخ صورت گرفت و سخنرانان به سئوالات مدعوین پاسخ دادند.